Trên thị trường xe máy ngày nay, việc lựa chọn loại phanh phù hợp là một phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn khi lái xe. Dưới đây là một số loại phanh phổ biến và độc đáo mà bạn có thể gặp trong thế giới xe máy hiện đại.
Phanh tang trống (phanh đùm)
Phanh tang trống là một lựa chọn phổ biến trên các mẫu xe máy truyền thống. Nó bao gồm một bộ tang trống bên trong bánh xe, kèm theo các bộ phanh xơ cơ để tạo ra lực phanh. Mặc dù có hiệu suất phanh không cao như phanh đĩa, nhưng phanh tang trống thường được coi là đáng tin cậy và ít đòi hỏi chi phí bảo dưỡng.
Chi tiết cấu tạo phanh
- Tang Trống (Drum): Tang trống là một phần quan trọng của hệ thống phanh, nó có hình dáng giống như một hình trụ được lắp vào bánh xe. Trong đó, có hai phần chính là phần ngoài (hình dạng của tang trống) và phần trong (trống cách nhiệt). Phần ngoài thường được làm từ thép và được cố định chắc chắn vào bánh xe.
- Bánh Xe: Phanh tang trống được lắp trên bánh xe của xe máy. Lực phanh sẽ được áp dụng từ tang trống lên bánh xe để tạo ra hiệu ứng phanh.
- Bộ Cảm Biến (Shoes): Bộ cảm biến, còn được gọi là brake shoes hoặc brake pads, là phần chịu trách nhiệm tạo áp lực lên bề mặt trong của tang trống để tạo ra hiệu ứng phanh. Bộ cảm biến thường được làm từ vật liệu chịu nhiệt và ma sát như amiăng hoặc composite.
- Cơ Cấu Phanh (Brake Mechanism): Cơ cấu phanh bao gồm các bộ phận như trục phanh, con lăn phanh, và các bộ phận cơ khí khác để chuyển động từ trục phanh đến bộ cảm biến và áp dụng lực phanh lên tang trống.
- Hệ Thống Cơ Điện (Actuating System): Hệ thống này bao gồm các bộ phận như trục cam, trục truyền động và bộ truyền động để chuyển động từ bàn đạp phanh (hoặc cần phanh) sang các bộ cảm biến, từ đó tạo ra lực phanh cần thiết.
Phanh tang trống dù là công nghệ cũ kỹ nhưng vẫn đảm bảo hiệu suất phanh tốt, chi phí sửa chữa và thay thế thấp. Tuy nhiên lực phanh không quá lớn nên phanh tang trống thường được trang bị trên những loại xe có dung tích xi lanh thấp, thường dưới 50cc.
Phanh đĩa
Phanh đĩa là một trong những loại phanh phổ biến nhất trên các mẫu xe máy hiện nay. Nó bao gồm một hoặc hai đĩa kim loại nằm ở trước và/hoặc sau bánh xe, kèm theo các bộ phanh xơ cơ hoặc phanh thủy lực để kẹp và tạo ra lực phanh. Phanh đĩa có hiệu suất phanh tốt, ít bị ảnh hưởng bởi tình trạng thời tiết và dễ dàng bảo dưỡng.
Chi tiết cấu tạo của phanh đĩa bao gồm:
- Đĩa Phanh (Brake Rotor): Đĩa phanh là một đĩa kim loại hoặc composite được gắn vào bánh xe của xe. Nó thường có hình dạng đĩa tròn và là nơi lực phanh được áp dụng để tạo ra hiệu ứng phanh. Đĩa phanh thường được làm từ thép hoặc hợp kim nhôm và có khả năng tản nhiệt tốt để chịu được nhiệt độ cao.
- Bộ Phanh (Brake Caliper): Bộ phanh là một phần quan trọng của hệ thống phanh đĩa. Nó bao gồm một hoặc nhiều piston (xi lanh) và các bộ phận cơ khí khác để nắm và kẹp đĩa phanh khi lực phanh được áp dụng. Bộ phanh thường được gắn vào các điểm cố định trên khung xe hoặc trục bánh.
- Bộ Phanh Pad (Brake Pads): Bộ phanh pad là các miếng gắn vào bộ phanh để tạo ra ma sát với bề mặt đĩa phanh khi lực phanh được áp dụng. Chúng thường được làm từ vật liệu chịu nhiệt và ma sát như amiang hoặc composite, và cần được thay thế định kỳ sau một khoảng thời gian sử dụng.
- Hệ Thống Thanh Đòn (Brake Lines): Hệ thống thanh đòn là các ống dẫn chứa chất lỏng phanh (thường là dầu phanh) từ bơm phanh đến bộ phanh. Chất lỏng phanh được truyền động qua các ống này để tạo lực áp dụng piston trong bộ phanh khi bạn đạp phanh.
- Bơm Phanh (Brake Master Cylinder): Bơm phanh là nơi tạo ra áp suất cần thiết trong hệ thống phanh bằng cách chuyển đổi năng lượng cơ học từ chân đạp phanh thành năng lượng dùng để đẩy chất lỏng phanh qua hệ thống thanh đòn.
- Cơ Chế Tản Nhiệt (Heat Dissipation Mechanism): Một số hệ thống phanh đĩa có cơ chế tản nhiệt để giảm thiểu nguy cơ quá nhiệt và mất hiệu suất phanh trong điều kiện hoạt động cường độ cao.
Loại phanh đĩa này đạt được hiệu suất phanh tốt, khả năng giảm tốc và dừng xe coa hơn hẳn so với phanh tang trống bởi lựa ma sát lớn hơn. Tuy nhiên loại phanh này thường có giá thành cao, chi phí bảo dưỡng cùng không hề thấp đồng thời dễ. bị hao mòn, hư hỏng do tác động của môi trường bên ngoài, như khói bụi, đất đá…
Những công nghệ phanh xe máy phổ biến hiện nay
Để nâng cao an toàn cho người cầm lái, những công nghệ hỗ trợ phanh khẩn cấp, chống trượt cho bánh xe như phanh CBS, ABS đã ra đời. Đây gần như là một trang bị không thể thiếu trên những dòng xe máy hiện đại, đắt tiền hiện nay.
Công nghệ phanh kết hợp CBS
CBS là một hệ thống phanh được thiết kế để tự động phân phối lực phanh giữa bánh trước và bánh sau khi người lái sử dụng phanh trước hoặc phanh sau. Điều này giúp cải thiện hiệu suất phanh và tăng cường sự ổn định của xe trong quá trình phanh. CBS thường được tích hợp với ABS để tạo ra một hệ thống phanh toàn diện.
Hầu hết những loại xe tay ga có phanh đĩa bánh trước và phanh tang trống bánh sau hiện nay được trang bị công nghệ phanh CBS.
Công nghệ chống bó cứng phanh ABS
ABS là một công nghệ phanh tiên tiến được tích hợp trên nhiều mẫu xe máy hiện đại. Hệ thống này giúp ngăn chặn bánh xe bị khóa trong quá trình phanh, giúp duy trì sự kiểm soát và ổn định trên mặt đường. ABS cũng cải thiện khả năng phanh trên bề mặt đường trơn trượt, làm tăng đáng kể độ an toàn khi lái xe. Hệ thống này hoạt động theo nguyên tắc: Khi bạn bóp phanh gấp, hệ thống phanh sẽ được bóp – nhả liên tục giúp bánh xe không bị trượt khi người cầm lái bóp phanh đột ngột.
Cách bảo dưỡng phanh đúng cách
Bảo dưỡng hệ thống phanh của xe máy đúng cách là rất quan trọng để đảm bảo an toàn khi lái xe và kéo dài tuổi thọ của các bộ phận. Dưới đây là các bước cơ bản để bảo dưỡng phanh xe máy một cách hiệu quả:
- Kiểm tra phanh định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc dựa trên lịch trình bảo dưỡng được khuyến nghị.
- Thay thế bộ phanh pad khi độ dày của bộ phanh pad còn lại dưới mức đề xuất hoặc đã xuống dưới mức độ an toàn, hãy thay thế chúng ngay lập tức.
- Kiểm tra và thay thế chất lỏng phanh: Thay chất lỏng phanh định kỳ, theo lịch trình được khuyến nghị hoặc khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu của ô nhiễm hoặc giảm chất lượng.
- Kiểm tra kỹ lưỡng các đường ống và phụ tùng của hệ thống phanh để phát hiện và khắc phục bất kỳ dấu hiệu của rò rỉ chất lỏng phanh. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu của rò rỉ, hãy sửa chữa ngay lập tức để tránh mất hiệu suất hoặc nguy cơ phanh không hoạt động.
- Làm sạch bề mặt của đĩa phanh và bộ phanh pad để loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ và các tạp chất khác có thể làm giảm hiệu suất phanh.
- Bảo dưỡng các bộ phận cơ khí của hệ thống phanh để đảm bảo chúng hoạt động một cách mượt mà và chính xác.
Tóm lại, việc lựa chọn loại phanh phù hợp không chỉ quan trọng cho hiệu suất lái xe mà còn ảnh hưởng đến an toàn của người lái và người đi đường. Với sự đa dạng của các loại phanh hiện đại, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn để đáp ứng nhu cầu của mình trong việc lái xe một cách an toàn và thoải mái.
